06 Eylül 2003
Türkiye üzerine tez hazırlamak üzere Amerikalı öğretim üyelerinin İstanbul ve Ankara’da yaptıkları ziyaretler giderek artıyor. Bu ziyaretlerin ana amacını bazı üniversitelerimizle işbirliği içinde yapılması hedeflenen Türkiye araştırmaları oluşturuyor. Araştırmaların konusunu Türkiye gözüyle Türkiye-Amerika ilişkileri ile Amerikan gözüyle Amerika-Türkiye ilişkileri oluşturuyor. Ana amaç Türkiye’nin dinsel ve etnik mozayiğinin haritasını çıkartmak. Türkiye’de bu amaçla bir Ortadoğu Araştırma Merkezi de kurulacak. Amerikalılar bu araştırmaları merkezin oluşumuna temel oluşturmak üzere yaptırdıklarını dile getiriyorlar. Daha sonra bu çalışmalar Türki cumhuriyetlere de taşınacak.
Tarikatlar
Amerika’nın belli başlı düşünce kuruluşları ile onların bağlı olduğu üniversitelerin Türkiye’de merak edip araştırdıkları ana konu, Türkiye’de İslam. Bu amaçla Türkiye genelinde yapılması planlanan projeye göre birinci amaç Türkiye’deki İslam’a bakış açısı. Bu kapsamda tarikatlar, cemaatler, mezhepler, öne çıkan camiler, ev örgütlenmeleri ve mahalle tarikatları ile kişiler üzerinde çalışılacak. Amerikalı araştırmacılar, bu kapsamda Ankara ve İstanbul’daki bazı üniversitelere projeler sunarak birlikte çalışma önerisi getirdiler.
Amerikalılar özellikle tarikat örgütlenmesinde etkin olan bölgelerin demografik özelliklerini ortaya çıkartacaklar. Bunların nüfuz etki alanlarını ve güçlerini de sorgulamak isteyen Amerikalı araştırmacılar,Türk muhataplarından tarikatların İslam’a yeni yorumlar getirip getirmediklerinin sorgulanmasını istediler.
Türkiye’de etkin olan tarikatların İslama yeni yorumlar getirip getirmediği, ya da getirip getiremeyeceği de sorgulanacak. Amerikalılar’ın bununla özellikle Ortadoğu üzerinde etkin olacak bir yeni İslam görüşünü olgunlaştırma çabalarının bulunduğu yorumlanıyor. Çünkü Amerikalılar’ın araştırmada özellikle İran’ın etkinliğini kırabilecek bir Türk-İslam modelini yaratma arzusunda oldukları dile getiriliyor.
Tarikat liderleri
Araştırmayla Türkiye’deki bütün İslam kökenli tarikatların ve önde gelen kişilerinin profilleri çıkartılacak. Bu profil daha sonra Amerika’da tartışmaya açılacak. Amerikalılar açısından laik Türkiye’nin İslam anlayışının Ortadoğu’da model olup olmayacağı konusunda bir fikir de bundan sonra ortaya çıkacak. Bütün bu araştırmalarda özellikle devlet ve kamu görevlilerinin değil halkın görüşlerinin alınması şart olarak gösteriliyor. Yani araştırmacılar asla hiçbir kamu görevlisinden zorunlu olmadıkça görüş almayacaklar. Görüş alınmak durumunda kalınırsa da bu görüşlerin ‘Resmi görüş’ olduğu mutlaka belirtilecek.
Türkiye
Araştırılan konular ve Amerikan düşünce kuruluşlarıyla üniversitelerinin etkinliği gösteriyor ki Türkiye, Amerika’nın yeni Ortadoğu politikalarında merkez üs olacak. Bunun iki boyutu var. Birincisi Amerikalılar Türkiye ile ilgili sorunlarını çözmek noktasında daha atak olacaklar. Ama Türkiye üzerine en azı verip en çoku alma politikalarından vazgeçmeyeceklerdir. Bunun için özellikle Amerika karşısında Türkiye’nin çıkarlarını savunmada zafiyet gösteren bürokrasiyi uyarmak gerekiyor. Onlar Türkiye’yi savunmak için çabalayan siyasilere ayak bağı olmadan, siyasilerin açıklarını kapatarak yol almalılar. Amerika’dan yıllık 900 dolarlık satışımız olan Siirt battaniyesine teşvik almak, bunu 5 bin dolara çıkaracak ticari anlaşmalar yapıp , ortalıkta iş yapmış gibi dolanmak yetmez. Türkiye’yi doğru dürüst savunmak gerek. Atağa geçirmek gerek. İkincisi de Türkiye’nin Ortadoğu’da geleceğini düşünüp, AB ilişkilerini gözetmek gerek. Türkiye ulusal tutumunu asla yitirmemelidir. Aksi durumda sadece jandarma olur.
