26 Aralık 2001
Türk ekonomisinin batışıyla ilgili olarak iki ayrı görüş var. Bunlardan birinin temsilcileri Mesut Yılmaz ve Tansu Çiller. Onlar açık açık Zekeriya Temizel’i suçluyorlar. Temizel ise onlara alternatif olarak başka görüşleri dile getiriyor.
Son olarak Tansu Çiller’in “Nereden buldun yasası” nedeniyle krizin sorumlusu dediği Zekeriya Temizel ile konuştum. Ona “Türkiye bu krizi neden yaşadı” diye sordum öncelikle.
Krizin nedeni kamu maliyesi
“Bugünkü ekonomik düzen soyguncuların, vurguncuların, vergi kaçakçılarının, kayıt dışı çalışanların, kural tanımazların düzeni ise, o zaman bunlarla mücadele halinde kriz çıkar. Bunu kabul edelim. Eğer Türkiye bunların varlığından dolayı krize giriyorsa, ciddi olarak bunlarla uğraşmak gerekir. Şimdi krize ne yol açmıştır. Bu düzen mi, bu düzenle kavga mı? Karar verilmesi gereken nokta bu. İnanılmaz servetlerini, yastık altından çıkan altınlarla izah edenlerin ve toplum buna inanıyor diye düşünenlerin, nereden buldun sorusunu felaket sorusu olarak göstermesi doğaldır. Ama bu doğru mudur?”
Peki de krizin nedeni:
“Türkiye de kriz kamu maliyesinden kaynaklanıyor. Türkiye vergi alamadığı, alacak olduklarından vergi yerine borç aldığı için battı. Borcunu çeviremez oldu. Krizin geldiği de 1996 yıllında açıkça gözüküyordu. 1998 yılında Türkiye vergi gelirlerinin yüzde 67’sini borç faizlerine ödüyordu. Bunun 1999 – 2000 yıllarında katlanacağı 2001 yılında da vergi gelirlerinin borç faizlerini karşılayamayacağı belliydi. Öyle de oldu. Türkiye ciddi anlamda borç batağına battı. Devlet her türlü harcamasını borçla finanse edince faizler yükseldi.”
Uygulanmayan yasanın davası
Neden “Nereden Buldun Yasası çıkarttınız?”
“Batan sistemi ayağa kaldırmak gerekiyordu. Bunu da şimdiye kadar vergi vermeyenlerden alarak yapabilirdik. Türkiye böyle bir yasayı aylarca tartışıp çıkardı. Destekle çıkardı. Şanssızlık Uzakdoğu’daki kriz önce Rusya, Türkiye ve sonra dünya krizine yol açtı. Tansu Hanım nereden buldun uygulaması ile başlama vuruşu yapıldı diyor. Bu nasıl bir başlama vuruşu önce oralar sonra biz. 1994 krizi neden çıktı? O zaman Tansu Çiller neden vergi yasası yaptı? Neden bazı yasaların yürürlüğü 1998’e bırakıldı? Türkiye’nin şanssızlığı ekonomik krize tanı koymakta bu kadar tutarsız davrananların kurtarıcı rolüne soyunmasından kaynaklanıyor. Bir de uygulanmayan yasa nasıl bir kriz yaratabilir ki. Bu yasa hiç uygulanmadı. Ertelendi durdu. Dolayısıyla yasa ertelendiğinde kriz ortadan kalkmalıydı. Yasa yürürlüğe girmeyip devlet borçlanmaya devam ettiği için krizin derinleşmesine neden oldu.”
Kaçan para taş çatlasa 10 milyar dolar
Zekeriya Temizel’e bir de Türkiye’den kaçtığı varsayılan parayı sordum. İşte yanıt:
“Türkiye’den çıkan sermaye Merkez Bankası ve bankaların EFT kayıtlarında var. Bu rakam 7.4 milyar dolar. Bankacılıktan çıkan para bu kadar. Kıyamet kopsa bu şekilde çıkanların bedeli 10 milyar dolar. Bu para sıcak para, giriş çıkışı hep var ve girdiği ülkeyi bir haftada terk ediyor. Türkiye’den sermaye kaçtı, olamaz da diyelim 100 milyar dolar kaçtı. Kayıt dışı çalışan, vergi vermeyen, vergi kaçırmış o nedenle de toplum içine çıkmayan paraydı bu. Nereden buldundan korkan bir sermaye. Şimdi bu durumda Türkiye’nin kaçan paradan 30 – 35 milyar dolar vergi alması gerekiyordu. Bu para kaçırıldıysa zaten krizin nedeni bu. Türkiye’nin ulusal bağımsızlığını feda etme pahasına IMF’den sağladığı kaynağın tamamı 30 milyar dolar. Türkiye de vergi kaçırarak, kayıt dışı çalışarak, bu devletin ödemek zorunda olduğu maliyetlere katılmadan, olanaklardan yararlanmak isteyenlerin Türkiye’de söyleyecek sözü kalmamış olmalıdır. Toplum buna sahip çıkar veya bedel öder.”
